Sorting Techniques¶

Yazar:: Andrew Dalke and Raymond Hettinger

Python listeleri, listeyi yerinde değiştiren yerleşik bir list.sort() yöntemine sahiptir. Ayrıca, bir yinelenebilirden yeni bir sıralanmış liste oluşturan bir sorted() yerleşik işlevi de vardır.

Bu belgede, Python kullanarak verileri sıralamak için çeşitli teknikleri keşfediyor olacağız.

Sıralama Temelleri¶

Basit bir artan sıralama yaratmak çok kolaydır: sorted() fonksiyonunu çağırmanız yeterlidir. Bu fonksiyon, yeni bir sıralanmış liste döndürür:

>>> sorted([5, 2, 3, 1, 4])
[1, 2, 3, 4, 5]

Ayrıca list.sort() yöntemini de kullanabilirsiniz. Listeyi yerinde modifiye eder (ve karışıklığı önlemek için None döndürür). Genellikle sorted() yönteminden daha az kullanışlıdır - ancak orijinal listeye ihtiyacınız yoksa, biraz daha verimlidir.

>>> a = [5, 2, 3, 1, 4]
>>> a.sort()
>>> a
[1, 2, 3, 4, 5]

Diğer bir fark ise list.sort() metodunun sadece listeler için tanımlanmış olmasıdır. Buna karşılık, sorted() fonksiyonu herhangi bir yinelenebiliri kabul eder.

>>> sorted({1: 'D', 2: 'B', 3: 'B', 4: 'E', 5: 'A'})
[1, 2, 3, 4, 5]

Anahtar Fonksiyonları¶

Hem list.sort() hem de sorted(), karşılaştırma yapmadan önce listenin her öğesi üzerinde çağrılacak bir işlevi (veya başka bir çağrılabiliri) özellikle belirtmek için bir key parametresine sahiptir.

Örneğin, büyük/küçük harfe duyarlı olmayan bir dize karşılaştırması bu şekilde yapılmaktadır:

>>> sorted("This is a test string from Andrew".split(), key=str.casefold)
['a', 'Andrew', 'from', 'is', 'string', 'test', 'This']

key (anahtar) parametresinin değeri, tek bir argüman alan ve sıralama amacıyla kullanılacak bir anahtarı döndürecek bir fonksiyon (veya başka bir çağrılabilir) olmalıdır. Bu teknik, hızlı çalışır çünkü anahtar işlevi her girdi (input) kaydı için tam olarak bir kez çağrılır.

Yaygın bir model, nesnenin bazı indislerini anahtar olarak kullanarak karmaşık nesneleri sıralamaktır. Örneğin:

>>> student_tuples = [
...     ('john', 'A', 15),
...     ('jane', 'B', 12),
...     ('dave', 'B', 10),
... ]
>>> sorted(student_tuples, key=lambda student: student[2])   # sort by age
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]

Aynı teknik, adlandırılmış niteliklere sahip nesneler için de geçerlidir. Örneğin:

>>> class Student:
...     def __init__(self, name, grade, age):
...         self.name = name
...         self.grade = grade
...         self.age = age
...     def __repr__(self):
...         return repr((self.name, self.grade, self.age))

>>> student_objects = [
...     Student('john', 'A', 15),
...     Student('jane', 'B', 12),
...     Student('dave', 'B', 10),
... ]
>>> sorted(student_objects, key=lambda student: student.age)   # sort by age
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]

Objects with named attributes can be made by a regular class as shown above, or they can be instances of dataclass or a named tuple.

Operator Module Functions and Partial Function Evaluation¶

The key function patterns shown above are very common, so Python provides convenience functions to make accessor functions easier and faster. The operator module has itemgetter(), attrgetter(), and a methodcaller() function.

Bu fonksiyonların kullanımı sonucunda, yukarıdaki örnekler daha basit ve hızlı hale gelir:

>>> from operator import itemgetter, attrgetter

>>> sorted(student_tuples, key=itemgetter(2))
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]

>>> sorted(student_objects, key=attrgetter('age'))
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]

Operatör modülü fonksiyonları birden fazla seviyede sıralama yapılmasına izin verir. Örneğin, sınıf ve ardından yaş’a göre sıralamak için:

>>> sorted(student_tuples, key=itemgetter(1,2))
[('john', 'A', 15), ('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12)]

>>> sorted(student_objects, key=attrgetter('grade', 'age'))
[('john', 'A', 15), ('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12)]

The functools module provides another helpful tool for making key-functions. The partial() function can reduce the arity of a multi-argument function making it suitable for use as a key-function.

>>> from functools import partial
>>> from unicodedata import normalize

>>> names = 'Zoë Åbjørn Núñez Élana Zeke Abe Nubia Eloise'.split()

>>> sorted(names, key=partial(normalize, 'NFD'))
['Abe', 'Åbjørn', 'Eloise', 'Élana', 'Nubia', 'Núñez', 'Zeke', 'Zoë']

>>> sorted(names, key=partial(normalize, 'NFC'))
['Abe', 'Eloise', 'Nubia', 'Núñez', 'Zeke', 'Zoë', 'Åbjørn', 'Élana']

Yükselen ve Alçalan¶

Hem list.sort() hem de sorted() boolean değerli bir reverse parametresi kabul eder. Bu, azalan sıralamaları işaretlemek için kullanılır. Örneğin, öğrenci verilerini ters olarak yaş sırasına göre elde etmek için:

>>> sorted(student_tuples, key=itemgetter(2), reverse=True)
[('john', 'A', 15), ('jane', 'B', 12), ('dave', 'B', 10)]

>>> sorted(student_objects, key=attrgetter('age'), reverse=True)
[('john', 'A', 15), ('jane', 'B', 12), ('dave', 'B', 10)]

Sıralama Kararlılığı ve Karmaşık Sıralamalar¶

Sıralamaların kararlıolması kesindir. Bunun anlamı ise, birden fazla kayıt aynı anahtara sahip olduğunda, orijinal sıralamanın korunacağıdır.

>>> data = [('red', 1), ('blue', 1), ('red', 2), ('blue', 2)]
>>> sorted(data, key=itemgetter(0))
[('blue', 1), ('blue', 2), ('red', 1), ('red', 2)]

blue için iki kaydın orijinal sıralarını nasıl koruduğuna dikkat edin, böylece ('blue', 1) kaydının ('blue', 2) kaydından önce gelmesi garanti edilir.

Bu harika özellik, birkaç sıralama adımı sonucunda karmaşık sıralamalar oluşturmanıza olanak tanır. Örneğin, öğrenci verilerini azalan sınıf ve ardından artan yaş ile sıralamak için, önce yaş sıralamasını yapın ve ardından sınıf kullanarak tekrar sıralayın:

>>> s = sorted(student_objects, key=attrgetter('age'))     # sort on secondary key
>>> sorted(s, key=attrgetter('grade'), reverse=True)       # now sort on primary key, descending
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]

Bu, bir listeyi ve alan çiftlerini alıp bunları birden fazla geçişte sıralayabilen bir sarmalayıcı fonksiyon oluşturacak şekilde soyutlanabilir.

>>> def multisort(xs, specs):
...     for key, reverse in reversed(specs):
...         xs.sort(key=attrgetter(key), reverse=reverse)
...     return xs

>>> multisort(list(student_objects), (('grade', True), ('age', False)))
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]

Python’da kullanılan Timsort algoritması, bir veri kümesinde zaten mevcut olan herhangi bir sıralamadan yararlanabildiği için çoklu sıralamayı verimli bir şekilde yapar.

Süsle-Sırala-Boz¶

Süsle-Sırala-Boz deyimi, içerdiği üç adımdan ilham alınarak oluşturulmuştur:

İlk olarak, ilk liste sıralama düzenini kontrol eden yeni değerlerle süslenir (dekore edilir).
İkinci olarak, dekore edilmiş liste sıralanır.
Son olarak, süslemeler kaldırılır ve yeni sırada yalnızca ilk değerleri içeren bir liste oluşturulur.

Örneğin, DSU yaklaşımını kullanarak öğrenci verilerini sınıf bazında sıralamak için:

>>> decorated = [(student.grade, i, student) for i, student in enumerate(student_objects)]
>>> decorated.sort()
>>> [student for grade, i, student in decorated]               # undecorate
[('john', 'A', 15), ('jane', 'B', 12), ('dave', 'B', 10)]

Bu deyim, veri çiftleri leksikografik (sözlükbilimsel) olarak karşılaştırıldığı için işe yarar: İlk öğeler karşılaştırılır, aynılarsa ikinci öğeler karşılaştırılır ve bu böyle devam eder.

i indeksini dekore edilmiş listeye dahil etmek her durumda gerekli değildir, ancak dahil etmek iki fayda sağlar:

Sıralama sabittir – iki öğe aynı anahtara sahipse, sıralanmış listede sıraları korunacaktır.
Orijinal öğelerin karşılaştırılabilir olması gerekmez çünkü dekore edilmiş çiftlerin sıralaması en fazla ilk iki öğe tarafından belirlenecektir. Örneğin orijinal liste doğrudan sıralanamayan karmaşık sayılar içerebilir.

Bu deyimin bir diğer adı da, deyimi Perl programcıları arasında popüler hale getiren Randal L. Schwartz’a atfen Schwartzian transform'dur.

Artık Python sıralama anahtar fonksiyonları sağladığından, bu tekniğe pek sık ihtiyaç duyulmamaktadır.

Karşılaştırma Fonksiyonları¶

Sıralama için mutlak bir değer döndüren anahtar işlevlerinin aksine, karşılaştırma işlevi iki girdi için göreceli bir sıralamayı hesaplar.

Örneğin, bir balance scale iki örneği karşılaştırarak göreceli bir sıralama verir: daha hafif, eşit veya daha ağır. Benzer şekilde, cmp(a, b) karşılaştırma fonksiyonu; girdiler eşitse sıfır, küçükse negatif, büyükse pozitif bir değer döndürür.

Algoritmaları diğer dillerden çevirirken karşılaştırma fonksiyonlarıyla karşılaşmak yaygındır. Ayrıca, bazı kütüphaneler API’lerinin bir parçası olarak karşılaştırma fonksiyonları sağlar. Örneğin, locale.strcoll() bir karşılaştırma fonksiyonudur.

Bu durumlara uyum sağlamak için Python, karşılaştırma fonksiyonunu bir anahtar fonksiyon olarak kullanılabilir hale getirmek için functools.cmp_to_key aracını sağlar:

sorted(words, key=cmp_to_key(strcoll))  # locale-aware sort order

Tuhaflıklar ve Sonlar¶

Yerel ayarlara duyarlı sıralama yapmak istiyorsanız, anahtar işlevleri için locale.strxfrm() ve karşılaştırma işlevleri için locale.strcoll() kullanabilirsiniz. Bu gereklidir çünkü “alfabetik” sıralamalar, temel alfabe aynı olsa bile kültürler arasında farklılık gösterebilir.

reverse parametresi sıralamalardaki kararlığı aynı şekilde korur (böylece eşit anahtarlara sahip kayıtlar orijinal sırasını korumuş olur). İlginç bir şekilde bu etki, parametre olmadan yerleşik reversed() fonksiyonu iki kez kullanılarak da simüle edilebilir:

>>> data = [('red', 1), ('blue', 1), ('red', 2), ('blue', 2)]
>>> standard_way = sorted(data, key=itemgetter(0), reverse=True)
>>> double_reversed = list(reversed(sorted(reversed(data), key=itemgetter(0))))
>>> assert standard_way == double_reversed
>>> standard_way
[('red', 1), ('red', 2), ('blue', 1), ('blue', 2)]

The sort routines use < when making comparisons between two objects. So, it is easy to add a standard sort order to a class by defining an __lt__() method:
```
>>> Student.__lt__ = lambda self, other: self.age < other.age
>>> sorted(student_objects)
[('dave', 'B', 10), ('jane', 'B', 12), ('john', 'A', 15)]
```
However, note that < can fall back to using __gt__() if __lt__() is not implemented (see object.__lt__() for details on the mechanics). To avoid surprises, PEP 8 recommends that all six comparison methods be implemented. The total_ordering() decorator is provided to make that task easier.
Anahtar işlevlerinin doğrudan sıralanan nesnelere bağlı olması gerekmez. Bir anahtar işlevi, harici kaynaklara da erişebilir. Örneğin, öğrenci notları bir sözlükte saklanıyorsa, öğrenci adlarından oluşan ayrı bir listenin sıralanmasında da kullanılabilirler:
```
>>> students = ['dave', 'john', 'jane']
>>> newgrades = {'john': 'F', 'jane':'A', 'dave': 'C'}
>>> sorted(students, key=newgrades.__getitem__)
['jane', 'dave', 'john']
```

Partial Sorts¶

Some applications require only some of the data to be ordered. The standard library provides several tools that do less work than a full sort:

min() and max() return the smallest and largest values, respectively. These functions make a single pass over the input data and require almost no auxiliary memory.
heapq.nsmallest() and heapq.nlargest() return the n smallest and largest values, respectively. These functions make a single pass over the data keeping only n elements in memory at a time. For values of n that are small relative to the number of inputs, these functions make far fewer comparisons than a full sort.
heapq.heappush() and heapq.heappop() create and maintain a partially sorted arrangement of data that keeps the smallest element at position 0. These functions are suitable for implementing priority queues which are commonly used for task scheduling.